Višegrad i Sentandreja

 

VIŠEGRAD
Sa oko 1830 stanovnika najmanji, ali jedan od najpoznatijih gradova u Mađarskoj. Ovaj gradić slovenskog naziva smešten je uz Dunav svega četrdesetak kilometara severno od Budimpešte. Tu je 1991. godine nastala Višegradska grupa ili Višegradska četvorka koju su oformili Mađarska, Poljska i Češka i Slovačka. Ove 4 zemlje su istovremeno zajedno ušle u Evropsku Uniju 1. maja 2004.
Višegrad je izabran kao simbolično mesto gde su se u srednjem veku /1335. godine/ sastali tadašnji vladari Bohemije, Mađarske i Poljske.
Krajem XV veka renesansni kraljevski dvorac izgradio je Matija Korvin u zrelim godinama svoje vladavine Mađarskom, Hrvatskom, većim delovim sadašnje Slovačke i Češke. Borio se protiv Osmanskog carstva i na našim područjima oko Šapca, Smedereva i drugde, nastavljajući vojnu slavu svog oca Sibinjanin Janka.

Višegrad je danas poznato izletište pre svega gostiju iz obližnje Budimpešte, ali i šire. Park avantura, dečje igrališta sa historijskim temama odmah preko puta ulaza u kraljevski dvorac, šetalište uz Dunav, gastronomski i fast food restorani… Na Dunavu je napravljeno tri pristaništa za brodove. Desetak hotela i pansiona. Hotel Thermal na severnom obodu grada ima otvorene i zatvorene bazene sa termalnom vodom i konferencije tokom cele godine.

SENTANDREJA
Na pola puta od Višegrada prema Budimpešti smestila se Sentandreja. Donji deo grada koji se od puta broj 11 spušta do Dunava je posebno interesantan. Može se lagano pešice obići za manje od sat vremena, ali će Vam svakako trebati mnogo više, jer se na tako malom prostoru nalazi 16 raznih muzeja i galerija, prodavnica suvenira i drugih predmeta
primenjene umetnosti, kafanica, kafića, poslastičarnica…

Ovaj gradić pamti veliku seobu preko 30.000 Srba sa područja Kosova, topličkog i vranjskog okruga, pod vodstvom patrijarha Arsenija III Čarnojevića pred osvetničkom turskom vojskom. Patrijarh je bio prisiljen da od dva loša izbora izabere manje loš. Dao je podršku Beču i Veneciji. Nakon prvih uspeha zla vojna sreća Leopoldovog generala Pikolominija se po ko zna koji put prelomila preko sudbine Srba na tadašnjem rubnom području Osmanskog carstva.

“Privremeni” smeštaj u Sentandreji je sticajem okolnosti postao stalan za dobar deo ovih izbeglica. Postali su ugledni trgovci i zanatlije, pa i prvi gradonačelnik Evgenije Dumča je bio Cincar srpskog porekla. Kontinuirana politika podele i asimilacije na područjima bivše Austrougarske i država koje su iz nje nastale dala je svoje rezultate. Prema poslednjim popisima danas ovde živi svega oko 100 Srba (0,4% stanovnika) od kojih većina ne govori naš jezik. Prema mađarskim izvorima to je rezultat politike „jedna porodica : jedno dete“.

Prema podacima Wikipedije o zastupljenosti vera grkokatolika je 1,4%, a pravoslavaca nema na spisku. U srpskoj Blagoveštanskoj crkvi na glavnom trgu Fo su natpisi na grčkom jeziku. Rimokatolički zapad je uvek nekako preko grčke pravoslavne crkve uspevao da nam unosi razdor i pomaže asimilaciju u druge narode.

Tako npr. u muzeju Srpske Pravoslavne Crkve koji se nalazi uz Sabornu Crkvu, znaju tek poneku našu reč, ali su pravoslavnog porekla jer se krste kad ulaze u Sabornu crkvu da nam je pokažu. Ova crkva je otvorena samo u retkim prilikama. Dvorište konaka je prepuno raznih limuzina. Sveštenici su nam na čistom srpskom objasnili da tu nema mesta za parking vozila za posetioce pravoslavnog muzeja.

Od početka XX veka Sentandreja je poznata po umetnicima, a danas u njoj atelje ima preko 150 najznačajnih umetnika Mađarske, jer im je država besplatno davala starinske kuće da bi se održala atmosfera mesta. Zato je ovde veoma interesantno za turiste. Dolaze da odmore od buke i gužve Budimpešte, da osete dah umetnosti, boemštine i dokolice.
Veoma mi se dopao muzej Margit Kovač (1902-1977) znamenite mađarske keramičarke. Ona je postavku poklonila. 1973 godine a sadrži radove od razdoblja između dva svetska rata pa do 1972.

Najslađi je svakako Muzej marcipana. Tu ćete videti Majkla Džeksona ili Lejdi Di u prirodnoj veličini od marcipana kao i svašta nešto drugo, a u obližnjoj slastičarnici ćete moći ponešto i da gricnete.
Na njoj iznad jednog izloga lepo piše “ПОСЛАСТИЧАРНИЦА“, ali niko ne govori srpski. Predivna im je torta od suvih šljiva. Ovako nešto još nigde nisam probao.

 

Nakon ovako slatkog kraja sa setom napuštamo Sentandreju i ulazimo u gužvu koja nas vodi obilaznicom oko Budimpešte ravno u Srbiju.